రస చర్చ

రసవిషయమాలోచిస్తే శృంగార-వీరములు రెండూ ఇందులో సమపాళ్ళలో కనిపిస్తాయి.

శృంగారము

సంభోగశృంగారం, విప్రలంభశృంగారమని రసరాజమైన శృంగారం రెండు రకాలు

సంభోగశృంగారం

సంభోగ శృంగారానికి ఉదాహరణ -

విప్రలంభ శృంగారం

విప్రలంభానికి ఉదాహరణ - శ్రీరామచంద్రమూర్తి సీతావిరహానుభవాన్నిలా అద్భుతంగా వర్ణిస్తాడు

రామ విరహాన్ని వర్ణించే సందర్భంలోనే చక్కని శ్లోకం -

తాత్పర్యము:

“ప్రియురాలి నుండి వియోగ సమయంలో ప్రకృతి యావత్తూ విపరీతమైన రూపాల్లో కనిపిస్తుంది:

• చంద్రుడు (సాధారణంగా శీతలమైనవాడు) చండకరుడు (ప్రచండ తాపమును కలిగించే మండే సూర్యుడు) లాగా కఠినంగా మారాడు.
• మృదువైన గాలి వజ్రాల (కత్తుల) లాగా నొప్పి కలిగిస్తుంది.
• పూలమాల సూదుల మాలగా మారింది.
• చందనపు లేపనం (శీతలం) భగ భగ మండుతున్న నిప్పురవ్వలా కాలుస్తున్నది.
• రాత్రి నూరు యుగాలుగా అనిపిస్తుంది.
• జీవిత రక్షణ కూడా భారమైపోయింది. అయ్యో! ప్రియతో వియోగం సంభవించిన ఈ సమయం, సంహారకాలంలా (ప్రళయకాలం) మారిపోయింది!”

సాహిత్య విశేషములు (సాహిత్య అంశాలు):

1. విరోధాభాసం (పరస్పర విరుద్ధ భావన):
   • చంద్రుడు “చండకరుడు” (మండే సూర్యుడు) అనడం, మృదువైన గాలి “వజ్రం” అనడం – సహజ గుణాలకు విరుద్ధమైన వివరణ.
   • చందనం (శీతలం) “స్ఫులింగాయతే” (భగభగ మండే నిప్పురవ్వ) అనడం.
2. అతిశయోక్తి :
   • రాత్రిని “కల్పశతాయతే” (నూరు యుగాలు) గా చిత్రీకరించడం.
   • ప్రేమికుల వియోగాన్ని “సంహారకాలం"తో సాటిపెట్టడం.
3. రూపకాలంకారం:
   • మాల్యం (పూలమాల) → సూచిక (సూదులు).
   • విధివశాత్ రక్షణ → భారం.
4. భావసాంద్రత:
   • ప్రకృతి మూలకాలు (చంద్రుడు, గాలి, రాత్రి) ద్వారా మానసిక వేదనను ప్రతిబింబించడం.

వీరరసము

ఇక వీరరస విషయానికొస్తే - ఆరవ అంకంలో హనుమద్రావణసంభాషణ ఇంద్రజిత్తు బ్రహ్మాస్త్రంతో బంధించి రావణుని సభలో ప్రవేశపెడతాడు - రావణుడు -